Na zlecenie Miejskiej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Zielonce przeprowadzona została „Diagnoza zjawiska sprzedaży napojów alkoholowych osobom niepełnoletnim w Zielonce”.
Badanie polegało na próbie zakupu alkoholu przez „tajemniczego klineta”. Badanie zrealizowała Pracowania Badawczo – Psychologiczna MIRABO we współpracy z Ogólnopolskim Stowarzyszeniem „RoPSAN – Rodzice Przeciwko Sprzedaży Alkoholu Nieletnim.
25 października w sali widowiskowej OKiS odbyła się konferencja podsumowująca realizację kampanii na rzecz ograniczenia zjawiska sprzedaży alkoholu niepełnoletniej młodzieży oraz podpisanie deklaracji „Zielonkowskiej Koalicji na rzecz Odpowiedzialnej Sprzedaży Alkoholu”, która jest próbą odpowiedzi na zjawisko sprzedaży alkoholu nieletnim w Zielonce. Głównym celem badania była diagnoza rozmiarów zjawiska sprzedaży napojów alkoholowych niepełnoletniej młodzieży w mieście Zielonka.
Badania przeprowadzono metodą „tajemniczego klienta”. Łącznie zrealizowano 40 audytów w sklepach prowadzących sprzedaż napojów alkoholowych: 24 audyty w małych i średnich sklepach spożywczych, 13 w super i hipermarketach oraz 3 w sklepach działających na terenie stacji paliw. Z uwagi na fakt, iż podczas badania kilka sklepów spożywczych było zamkniętych, audytorzy 2-krotnie przeprowadzili badanie w 4 wybranych supermarketach.
W każdym przypadku w punkcie sprzedaży pojawił się „młody audytor” wyglądający na osobę niepełnoletnią (wybrany przez grupę rodziców tzw. sędziów kompetentnych), który próbował kupić piwo – w połowie audytów był to chłopak (18-latek), w połowie dziewczyna (18-latka). Za każdym razem w badaniu uczestniczył również drugi „dorosły audytor”, którego zadaniem było zwrócenie uwagi sprzedawcy, gdy ten bez sprawdzenie dowodu osobistego lub innego dokumentu, podawał zamówione piwo osobie wyglądającej na niepełnoletnią. Ważnym elementem badania było także sprawdzenie reakcji sprzedawców na interwencję osoby dorosłej. Część sprzedawców z rezerwą odnosiła się do podejmowanych interwencji – w kilku przypadkach konieczne było wezwanie kierowniczki/kierownika sklepu albo zapowiedź wezwania Straży Miejskiej lub Policji, aby sprzedawca wycofał się ze sprzedaży alkoholu.
W zachowaniach sprzedawców pojawiało się kilka typów reakcji na interwencję „dorosłego audytora”:
– stwierdzenie, że „ta Pani/Pan to stały klient, który często robi tutaj zakupy, na pewno jest dorosły i nie ma potrzeby ponownie sprawdzać jego/jej dokumentów”;
– stwierdzenie, że wygląd młodego audytora wskazuje, że jest on pełnoletni i nie ma powodu sprawdzać dowodu
– stwierdzenie, że dowód osobisty był już sprawdzany, choć dorosły audytor był świadkiem, że taka sytuacja nie miała miejsca
– uwzględnienie uwagi dorosłego audytora i prośba o dowód dopiero po wezwaniu kierownika sklepu
– całkowite zlekceważenie interwencji dorosłego audytora
Spośród 40 prób zakupu piwa przeprowadzonych w ramach badania, tylko 13 zakończyło się odmową sprzedaży alkoholu przez sprzedawcę (33%). Konieczne było podjęcie 27 interwencji przez „dorosłego audytora”, w związku z gotowością sprzedawców do sprzedaży piwa „młodemu audytorowi”. W 23 sytuacjach interwencja okazała się skuteczna (85%), sprzedawca ostatecznie odmówił sprzedaży. W 4 sytuacjach interwencja została zlekceważona przez personel sklepu (15%).
Jak wynika z badań zrealizowanych w 2017 roku, aż 67% sprzedawców pracujących w sklepach w Zielonce była gotowa sprzedać napoje alkoholowe niepełnoletniej młodzieży.
Niestety w 4 przypadkach (15%) sprzedawca zlekceważył podjętą interwencję – kłamiąc, iż dobrze zna „klienta/klientkę” i wie, że jest osobą dorosłą albo zaakceptował tłumaczenia młodego audytora, że zapomniał dowodu osobistego. Tak więc, mimo podjętej interwencji, sprzedawca nadal był gotów sprzedać piwo „młodemu audytorowi”, który ostatecznie sam rezygnował z jego zakupu.
Świadkami sytuacji, gdy sprzedawca był gotów sprzedać piwo, było 15 osób. W małych i średnich sklepach spożywczych świadkami było 5 osób, w super i hipermarketach 8 osób, a na stacjach paliw 2 osoby. Żaden z klientów nie zareagował na opisaną sytuację, nie zwrócił uwagi kasjerce lub kasjerowi, którzy byli gotowi sprzedać alkohol „młodym audytorom”.
Sklepy, w których sprzedawcy zażądali od „młodych audytorów” okazania dowodu osobistego, a wobec jego braku odmówili sprzedaży alkoholu.
1. Supermarket „BIEDRONKA”, ul. Wolności 6/8
2. Supermarket „BIEDRONKA”, ul. Poniatowskiego 64 (dwukrotnie)
3. Supermarket „BIEDRONKA”, ul. Kolejowa 10
4. Supermarket „API Market”, ul. Kolejowa 24 (dwukrotnie)
5. Sklep „Świat Alkoholi 24 H”, ul. Wyszyńskiego 28
6. Sklep „M&P” Alkohole i Wina Świata, ul. Marecka 30 B
7. Sklep „Żabka”, ul. Paderewskiego 42
8. Sklep spożywczy, ul. Wyszyńskiego 36
9. Sklep spożywczy „SPOŁEM PSS”, ul. Wolności 2
10. Sklep spożywczy „ALKA”, ul. Focha 6
11. Sklep spożywczy, ul. 11 listopada 4
Po zakończeniu badań „tajemniczego klienta” do właścicieli i menedżerów sklepów,
marketów i stacji paliw, w których sprzedawcy byli gotowi sprzedać alkohol „młodym audytorom” zostały wysłane specjalne listy interwencyjne – opracowane i podpisane przez rodziców z Ogólnopolskiego Stowarzyszenia „RoPSAN – Rodzice Przeciwko Sprzedaży Alkoholu Nieletnim” we współpracy z Miejską Radą Seniorów w Zielonce. Podobne listy zostaną także przygotowane i przesłane do centrali sieci handlowych, do których należą „nieodpowiedzialne” markety i stacje paliw.
Do dyrektorów szkół w Zielonce zostały wysłane pisma informujące o wynikach przeprowadzonych badań „tajemniczego klienta” z prośbą o zaangażowanie się pedagogów i nauczycieli oraz szkolnych rad rodziców do udziału w kampanii i wysłanie listów interwencyjnych do „nieodpowiedzialnych” sklepów, w których sprzedawcy byli gotowi sprzedać alkohol „młodym audytorom” bez sprawdzenia dowodu osobistego; Szkoły, które włączą się do ww. kampanii otrzymają specjalny certyfikat „Szkoła Nieobojętnych Rodziców i Nauczycieli”;
Właściciele i menedżerowie „nieodpowiedzialnych” sklepów zostali zaproszeni do udziału
w seminarium szkoleniowym, które odbyło się 25 października w Urzędzie Miasta Zielonka.
Właściciele i menedżerowie „rzetelnych” sklepów, w których sprzedawcy zażądali od „młodych audytorów” chcących kupić piwo okazania dowodu osobistego – i wobec jego braku odmówili sprzedaży alkoholu – otrzymali specjalne „Podziękowania” za odpowiedzialne zachowanie sprzedawców.
źródło: Urząd Miasta Zielonka
