Na terenie Gminy Andrzejewo odnaleziona została zbiorowa mogiła żołnierzy polskich poległych w wojnie z bolszewikami w sierpniu 1920 roku. Na wiosnę przygotowywana jest uroczystość pogrzebowa, podczas której żołnierze zostaną pochowani wśród swoich kolegów i towarzyszy broni.
Pod koniec listopada podczas prac prowadzonych na terenie Gminy Andrzejewo (woj. mazowieckie), przez ekipę Stowarzyszenia „Wizna 1939”, natrafiono na szczątki ludzkie. W rejonie tym już od kilku miesięcy prowadzone są badania miejsc ostatniego boju 18. Dywizji Piechoty (Żelaznej Dywizji), we wrześniu 1939 r. wchodzącej w skład Samodzielnej Grupy Operacyjnej „Narew”. To wspólny projekt Stowarzyszenia „Wizna 1939” i Gminy Andrzejewo.
Po powiadomieniu policji i udzieleniu zgody przez prokuratora na dalsze prace, w dniach 27-28 listopada, pod nadzorem archeologa, przeprowadzono ekshumację odnalezionych szczątków. W wyniku wykonanych czynności okazało się, że natrafiono na zbiorową mogiłę żołnierzy polskich poległych w wojnie z bolszewikami, w boju pod Paprocią i Pęchratką (w okolicach Zambrowa), w dniu 4 sierpnia 1920 roku. Byli to żołnierze 201. pułku piechoty (ochotniczego), którego główną siłę stanowili harcerze, przy czym wg relacji okolicznych mieszkańców, polegli – to studenci Politechniki Warszawskiej; informacje te są obecnie badane.
W wyniku przeprowadzonej ekshumacji stwierdzono (co potwierdziła także analiza antropologiczna), że w mogile było pochowanych dziesięciu żołnierzy, wśród nich jeden dorosły (25-30 lat), osiem osób w wieku 17-20 lat i jeden ochotnik w wieku 14-17 lat. Według przekazów miejscowej ludności, bolszewicy części z nich pościnali głowy, co znalazło potwierdzenie podczas ekshumacji i w wynikach badań antropologicznych. Ponadto stwierdzono, że jeden z poległych żołnierzy został dobity strzałem w tył głowy, o czym świadczy zachowany otwór w czaszce oraz odnaleziony drugi pocisk, który utkwił w środku ciała. Pośród nielicznych artefaktów w mogile odnaleziono polskie guziki z orłem, guziki od bielizny osobistej oraz złoty sygnet z oczkiem jednego z żołnierzy-ochotników.
Dla zabezpieczenia możliwości przyszłej identyfikacji poległych żołnierzy, próbki odnalezionych szczątków przekazano do Zakładu Genetyki Sądowej Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie, gdzie zostaną wykonane badania DNA.
W związku z odnalezieniem mogiły i wynikami ekshumacji, przygotowywana jest uroczystość pogrzebowa, zaplanowana na wiosnę 2018 r. Żołnierze zostaną pochowani wśród swoich kolegów i towarzyszy broni z 201 pp., w kwaterze wojennej z 1920 r. na cmentarzu w miejscowości Szumowo k. Zambrowa (woj. podlaskie).
W dniu 28 grudnia zawiązał się komitet organizacyjny uroczystości, w skład którego weszli:
– Wójt Gminy Szumowo Jarosław Cukierman,
– Wójt Gminy Andrzejewo Michał Rutkowski,
– oraz Prezes Stowarzyszenia „Wizna 1939” i Fundacji „Honor, Ojczyzna” im. Majora Władysława Raginisa – Dariusz Szymanowski.
Stowarzyszenie ”Wizna 1939” zwraca się z apelem do innych organizacji, stowarzyszeń, fundacji, instytucji i osób fizycznych, o włączenie się w organizację tego wyjątkowego wydarzenia. Zainteresowanych prosimy o kontakt mailowy:
Dariusz Szymanowski – biuro.wolomin@wp.pl lub Marcin Sochoń – wizna1939@int.pl
